Veelgestelde vragen – deskundige antwoorden
1. Gaat het om een bedienings- of veiligheidsfunctie? Als een uitval of storing van een functie tot letsel kan leiden, gaat het om een veiligheidsfunctie. In de pneumatiek hebben bedieningsfuncties vaak invloed op de veiligheid. Daarom moeten de voor de veiligheidsfunctie benodigde onderdelen volgens ISO 13849-2 gevalideerd worden.
2. Moeten pneumatische componenten op hun veiligheidseigenschappen worden beoordeeld? Ja, omdat ook pneumatische actoren zoals cilinders tot ernstig letsel kunnen leiden, moeten ook deze volgens ISO 12100 worden beoordeeld en eventueel worden beveiligd op basis van constructieve of technische controlemaatregelen. Pneumatische of elektropneumatische besturingselementen moeten volgens ISO 13849-1 en -2 worden beoordeeld en uitgevoerd.
3. Wat betekent ‘Bescherming tegen onverwachte start’? Moet ik daar aandacht aan besteden? In principe moet elke beveiligingsfunctie worden beschermd tegen opnieuw opstarten. Dit is één van de fundamentele veiligheidsbeginselen van ISO 13849-2. Bescherming tegen opnieuw opstarten in de pneumatiek betekent bijvoorbeeld dat na uitval van de energiebron (persluchttoevoer, compressorstoring of slangbreuk) en vervolgens herstel, de machine niet zonder apart startcommando automatisch kan opstarten. Vaak is het signaleren van de primaire drukval, die moet leiden tot vergrendeling van het systeem, voldoende.
4. Mogen bistabiele ventielen in veiligheidsfuncties worden ingebouwd? Op de ISO 13849-2 lijst van bewezen beveiligingsprincipes staat: ‘Beveiligde positie’, die door veiligheidsgerelateerde producten en systemen moet worden vervuld. Dit begrip betekent dat het beweegbare element van een onderdeel (schuif van het ventiel) mechanisch in één van de mogelijke posities wordt gehouden. Alleen wrijving is niet voldoende. Gewoonlijk worden bistabiele ventielen met rubber afdichting alleen door wrijving in een positie gehouden en daarmee voldoen ze dus niet aan dit bewezen principe. Deze principes moeten vanaf categorie 1 worden vervuld. Bistabiele ventielen zijn toegestaan als ze een pal (mechanische vergrendeling) in de eindpositie hebben. Ventielen met stalen zuigers en speciale ventielen met rubber afdichting van SMC beschikken over een dergelijke vergrendeling en kunnen dus in veiligheidsgerelateerde besturingselementen worden gebruikt. Hierbij dienen de fundamentele en bewezen veiligheidsbeginselen van ISO 13849-2 worden nageleefd, in het bijzonder het principe van energiescheiding (gesloten circuitprincipe). De veilige situatie wordt bereikt door het afschakelen van energie. Dit betekent dat de laatste schakelstand voor het afschakelen de veilige situatie is. Bovendien moet voor specifieke toepassingen worden gecontroleerd of er door het uit- en weer inschakelen van de stroom onverwachte en/of extra risico creërende bewegingen kunnen ontstaan.
5. Vormt een ventiel, waarbij de voedingsspanning en ook apart de stuurlucht wordt onderbroken een tweekanaals oplossing? Een tweekanaals oplossing moet minstens ‘één fout veilig’ zijn. Dat betekent dat een enkele fout in de veiligheidsketen (bijvoorbeeld niet schakelen van een ventiel) niet mag leiden tot verlies van de veiligheidsfunctie. Bij het stuurventiel van de cilinder is dat niet het geval, aangezien door een fout in de schuif van het hoofdventiel (bijvoorbeeld een spaan die de schuif blokkeert) het gehele systeem niet meer functioneert.
6. Is er een verband tussen SIL (Safety Integrated Level) en PL (Performance Level)? Ja, beide systemen zijn door de uitvalkans gekoppeld en kunnen overeenkomstig worden omgerekend. Over het algemeen is SIL alleen voor complete systemen te berekenen. Een afzonderlijk product kan geen SIL hebben.
7. Een veiligheids-PLC is heel duur. Kan ik mijn veiligheidsfunctie ook puur pneumatisch uitvoeren? In principe kunnen veiligheidsfuncties die elektropneumatisch uitvoerbaar zijn ook puur pneumatisch worden uitgevoerd. Het rendement van de aanschaf van een eigen veiligheids-PLC hangt hierbij af van de complexiteit van de gewenste veiligheidsfuncties en de daarbij gewenste bedrijfsfuncties. Speciale nadruk ligt op de door ISO 13849 vereiste sensoren voor het vervullen van de diagnosedekkingsgraad vanaf categorie 2. Als we deze puur pneumatisch realiseren, leidt dit tot aanzienlijk hogere kosten in het ontwerp van de schakeling, de hoeveelheid onderdelen en de daaruit voortkomende kosten. Vaak is de aanschaf van een veiligheids-PLC goedkoper dan een puur pneumatische uitvoering van de veiligheidsfunctie.
8. Waar kan ik de noodzakelijke veiligheidsgegevens van SMC onderdelen vinden? SMC stelt u graag alle veiligheidsgegevens, zoals B10 en MTTF ter beschikking. Daarnaast biedt SMC kosteloos een Sistema-bibliotheek aan, een programma aan voor het berekenen van uw veiligheidsfuncties. Neem met ons contact op als u gebruik wilt maken van een Sistema-bibliotheek.
9. Hoe ziet een pneumatische beveiligingsprocedure (Lockout-Tagout) eruit? Onderhouds- en beveiligingsprocedures (in het Engels: Lockout-Tagout, LOTO) zijn technische voorzieningen die actuatoren van een technische installatie, dus schakelaars, vergrendelbare kleppen of kogelkranen etc. in een bepaalde positie vastzetten. Ze worden gebruikt ter bescherming van toegang door onbevoegden of onbedoelde inschakeling, bijvoorbeeld tijdens een onderhoudsbeurt. Als installatie of onderhoud in drukloze toestand kan plaatsvinden, kan de handbediende afsluitklep van SMC (VHS serie) in de ontluchte positie worden vergrendeld. |
